Müsadere Nedir?
Müsadere, mahkumiyetin sonucu olarak veya yasada gösterilen hallerde, mahkumiyet bulunmasa da bir eşyanın mülkiyetinin devlete geçmesi demektir. Mülkiyet hakkı devlete geçtikten sonra, devletin bu eşyayı imha etmesi veya elinde tutması devletin takdiridir.
Müsadere genel veya özel olabilir.
- Genel Müsadere, kişinin mal varlığının tümü üzerinde mülkiyet hakkının devlete geçmesidir. Anayasaya göre genel müsadere yasaktır. (Anayasa Madde 38/7)
- Özel Müsadere, suçta kullanılan kullanılmak üzere hazırlanan veya suçtan meydana gelen yani suçtan doğrudan doğruya ilgili olan bir eşya veya değerin mülkiyetinin devlete geçmesidir. Türk Ceza Kanununda özel müsadereye yer verilmiştir.
Müsadere kararı hakim/mahkeme tarafından verilebilir.
Müsaderenin Çeşitleri ve Kapsamı nelerdir?
Türk Ceza Kanunu’nda müsadereye eşya ve kazanç müsaderesi olarak iki farklı şekilde yer verilmiştir.
Eşya Müsaderesi nedir? (Türk Ceza Kanunu Md. 54/1)
Türk Ceza Kanunu’nun 54. maddesinde belirtilen; iyi niyetli üçüncü kişilere ait olmamak şartıyla, kasıtlı olarak bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hüküm olunur. Suçu işlemede kullanılmak üzere hazırlanmış olan eşya, kamu güvenliği, sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olunması durumunda müsadere edilmektedir.
- Ayni hak saklı kalmak şartıyla müsadere kararı verilir.
Para Tutarı Müsaderesi
Türk Ceza Kanunu 54. madde birinci fıkra kapsamında bulunan eşyanın ortadan kaldırılıp elden çıkarılarak tüketilmesi veya müsaderesinin imkansız kılınması durumunda, eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilmektedir.
Suçta kullanılan eşyanın müsaderesi
Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesi işlenen suça nazaran daha da ağır sonuçlar doğuracağından dolayı hakkaniyete aykırı olması anlaşıldığında müsadereye hüküm verilmeyebilir.
- Üretimi, alımı satımı suç oluşturan eşya müsadere edilir.
- Bazı kısımların müsaderesi gerektiğinde, kısımlar ayrılabiliyorsa, kısım kısım müsadere kararı verilebilir.
- Birden fazla paydaş bulunduğu durumda, suça iştirak eden kişinin payı müsadere edilir.
Kazanç Müsaderesi nedir? (Türk Ceza Kanunu Md. 55/1)
Suç işlenerek elde edilen ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Müsadere kararının verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir.
Müsadere konusu eşyanın veya maddi kazançların menfaatlerine el konulmadığı veya yetkili merciye teslim edilmediği durumda bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine karar verilir.
Müsadere ve el koyma birbirinden farklı mıdır?
- Müsadere ve el koyma birbirinden farklı kurumlardır. Müsadere, Türk Ceza Kanunu’nun güvenlik tedbiri niteliğinde bir yaptırım olarak düzenlenmiş bulunmasına karşılık, el koyma ceza muhakemesi sırasında başvurulan koruma tedbiridir.
- Müsadere, kişinin hakkını tamamen sona erdirirken, el koyma kişinin eşya üzerindeki tasarruf yetkisini sınırlandırır.
- El koyma geçici bir önlem iken müsadere süreklidir.
Müsadere Usulü nedir?
Müsadereye karar verme yetkisi mahkemede olduğundan asıl ceza davası ile beraber müsadereyi de değerlendirmektedir. Suçtan dolayı mahkumiyet verildiğinde, müsadereye konu olan eşyanın suça katılma iradesi bulunmayan üçüncü kişilere ait olmaması şartıyla müsaderesine re’sen karar verilmektedir.
Kamu davası açılmayan veya açılıp esas hüküm ile birlikte müsadere konusunda kara verilmeyen hallerde, müsadere davası açılır. Cumhuriyet savcısı veya katılanın açabileceği davadır.
Müsadere duruşması nasıl yapılır?
Mahkeme müsadere konusunda duruşmalı karar vermektedir. Yasa’da bulunan duruşmaya ilişkin hükümler bu muhakemede de uygulanmaktadır. Müsadere veya iade olunacak eşya ve diğer mal varlığı üzerinde hakkı olan kişiler duruşmaya davet edilir. Sanığın sahip olduğu hakları kullanabilirler. Kendilerinin avukatları ile temsi ettirebilmektedirler.
Mahkeme müsadere muhakemesi sonucunda, eşyanın müsadereye tabi bir eşya olup olmadığı, suçta kullanılan eşya veya suçun işlenmesinden meydana gelen eşya olup olmadığına karar verir.
Müsadere’de duruşma yapılmayan durumlar nelerdir?
Suç konusu olmadığı durumlarda, sadece müsadereye tabi bulunan eşyanın müsaderesine sulh ceza hakimi tarafından karar verilir. Bu durumda durulma yapılmaz.
Müsadere’de kanun yolu var mıdır?
Kanun yolu olarak istinaf mahkemesine başvurulur.
Müsadere’de el konulan eşyanın iadesi nasıl yapılır?
Kamu davası açılmış ve iade edilmesi gereken eşya veya mal varlığı değerleriyle ilgili olarak esas ile birlikte bir karar verilmemiş olması durumunda mahkeme re’sen veya ilgililerin istemi üzerine iade karar verir. (CMK Madde 256/2)